แนวคิดหลักที่เป็นฐานขับเคลื่อนคือ
ประเด็นหลักๆ ที่กำลังริเริ่ม ได้แก่ แผนงานจัดการภูมิทัศน์ทางนิเวศ ความหลากหลายทางชีวภาพ และความมั่นคงอาหารของชุมชน แผนงานชุมชนและพลเมืองขับเคลื่อนสภาวะโลกร้อน แผนงานพัฒนาเศรษฐกิจหมุนเวียนของท้องถิ่น เป็นต้น
โดยมีพื้นที่ปฏิบัติงาน เช่น เครือข่ายป่าชุมชนรอยต่อห้าจังหวัดภาคตะวันออก พื้นที่เกษตรอินทรีย์และความหลากหลายชีวภาพในไร่นา สุพรรณบุรี (ร่วมกับมูลนิธิข้าวขวัญ) เป็นต้น
สทพ.ในยุคจะมีฐานคิดและยุทธศาสตร์หลักกลับไปเหมือน สทพ.ในยุคแรก ที่เน้นการสร้างองค์ความรู้วิชาการ การติดตามตรวจสอบนโยบาย และการสนับสนุนความเข้มแข็งชุมชนและขบวนการทางสังคมด้านการพัฒนาที่ยั่งยืน แต่เพิ่มมิติด้านการนวัตกรรมทางสังคมและเทคโนโลยีดิจิตอล การสื่อสารทางโลกออนไลน์
โดย สทพ.จะวางตัวเองเป็นส่วนหนึ่งที่มีบทบาทแข็งขันในการนำทางความรู้ และหนุนเสริมขบวนการเคลื่อนไหวทางสังคมในมิติฐานทรัพยากรธรรมชาติ ความมั่นคงอาหาร สภาวะโลกร้อนให้มีอำนาจในการต่อรองกำหนดนโยบาย สร้างรูปธรรมการจัดการที่เข้มแข็งยั่งยืน สร้างเครือข่ายการสนับสนุนให้มีความเป็นสถาบันยิ่งขึ้น