Scenario เป็นกระบวนการในการกำหนดแผนการจัดการกับสถานการณ์ที่จะเกิดขึ้นในอนาคต
ซึ่งเกิดจากการร่วมสร้างของฝ่ายต่างๆ เป็นทางเลือกที่จะจัดการกับสถานการณ์ที่จะเกิดขึ้น ตั้งแต่ทางเลือกในสถานการณ์ที่เลวร้ายที่สุด (Worst Case) สถานการณ์ปกติ (Normal Case) จนถึงสถานการณ์ที่ดีที่สุด (Best Case) ซึ่งสามารถครอบคลุมสถานการณ์ที่จะเกิดขึ้นในอนาคตเอาไว้ได้ ดังนั้นไม่ว่าอนาคตจะเป็นเช่นไร เราก็มีแผนการที่จะจัดการกับมันเสมอ ซึ่งต่างไปจากการที่เรามีแผนๆ เดียว เพราะหากสถานการณ์ในอนาคตเปลี่ยนไปโดยที่เราคาดไม่ถึง
เราจะไม่สามารถจัดการความเปลี่ยนแปลงที่เกิดอย่างไม่คาดฝันนั้นได้ดี หรือทำได้แค่เพียงตั้งรับสถานการณ์เท่านั้น
เทคนิคดังกล่าวเริ่มจากการสังเกตเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นจริงๆ ว่าสิ่งที่เกิดขึ้นในปัจจุบัน น่าจะเป็นสัญญาณที่จะส่งผลให้เกิดอะไรขึ้นในอนาคต โดยทำการค้นหาความเป็นไปได้ต่างๆ บนพื้นฐานที่ว่า หายนะมักมาคู่กับโอกาสเสมอ ถ้าเราเห็นความเป็นไปได้หลายทาง (มากที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้)
เราก็สามารถกำหนดทางเลือกที่จะจัดการกับปัญหานั้นๆ ได้มากขึ้น
การจะกำหนดทางเลือกดังกล่าว จำเป็นที่จะต้องหาและคัดเลือกตัวแปรที่มีอิทธิพลที่จะส่งผลถึงอนาคต (ตัวแปรหลัก) ทั้งด้านบวกและด้านลบ และตัวแปรที่คาดไม่ถึง (แต่สามารถจัดการได้) จากนั้นจึงทำการคัดเลือกหนทางที่เป็นไปได้มากที่สุด แล้วทำการเขียนแผนการอย่างคร่าวๆ
——————————————————————————–
ขั้นตอนการทำ Scenario
1) วิเคราะห์สถานการณ์ปัจจุบัน ที่เกิดขึ้นกับองค์กรของเรา สังคมไทย และสังคมโลก ในทุกๆ ด้าน
2) คัดเลือกตัวแปรหลักที่จะเป็นตัวกำหนดอนาคต (Predictable Variables) โดยการจำแนก แยกแยะ สถานการณ์จากขั้นตอนที่ 1 ว่าอะไรคือตัวแปรที่เราคาดการณ์ได้ ซึ่งน่าจะส่งผลถึงอนาคต(สมมติว่า 5 ปีข้างหน้า)
3) คัดเลือกตัวแปรที่เราคาดไม่ถึง (Critical Uncertainties Variables) ซึ่งมักเป็นตัวแปรที่ทำให้เกิดการหักเห/ เปลี่ยนแปลงที่สำคัญ
4) จัดตัวแปรต่างๆ (ทั้งที่เป็นตัวแปรหลักและตัวแปรที่ไม่แน่นอน) เข้ามาอยู่ในหมวดเดียวกัน
5) จัดลำดับความสำคัญของตัวแปรต่างๆ เพื่อหาแรงผลักดันที่สำคัญ (Driving forces) ทั้งที่เป็นตัวแปรที่คาดการณ์ได้อย่างแน่นอนและคาดการณ์ไม่ได้ แต่มีอิทธิพลต่ออนาคตอย่างมาก
6) คัดเลือก Scenario ที่เป็นไปได้มากที่สุด โดยเลือก Scenario Logic ที่สอดคล้องกัน เช่น ถ้าเกิดสิ่งนี้แล้ว จะเกิดอีกสิ่งที่คาดการณ์ไว้ตามมา
7) สร้าง Plots ให้เป็น Scenario ที่อาศัยปัจจัยต่างๆ ทั้งที่แน่นอนและไม่แน่นอน เข้ามาเชื่อมโยงผูกเข้าไว้ด้วยกันเสมือนเป็นการเล่านิทานสั้นๆ แล้วตั้งชื่อเรื่องให้กระทบใจ