วันที่ 4 พ.ย.62
วันที่ 4 พ.ย.62
สวัสดีครับผมกฤษฎา บุญชัย ผู้จัดการสถาบันชุมชนท้องถิ่นพัฒนา เมื่อวานนี้ (4 พย.62) ผมถูกชักชวนให้ไปถอดบทเรียนป่าชุมชนที่บ้านหนองม่วง ตำบลชุมแสง อำเภอวังจันทร์ จังหวัดระยองโดยมีชุมชน อีกแห่งหนึ่งคือ ชุมชนตำบลพวา อำเภอแก่งหางแมว จังหวัดจันทบุรีซึ่งอยู่ไม่ไกลกันนักมาร่วมถอดบทเรียนด้วย
ทั้ง 2 พื้นที่เป็น 1 ในเครือข่ายป่าชุมชน รอยต่อ 5 จังหวัดภาคตะวันออก ซึ่งเป็นเครือข่ายป่าชุมชนในภาคกลางที่มีขนาดใหญ่ที่สุดมีชุมชนที่จัดการป่าถึง 80 ชุมชน
เครือข่ายป่าชุมชนที่นี่ไม่มีนักพัฒนามาทำงานประจำ มีแต่แกนนำที่เป็นผู้ใหญ่บ้านผู้นำ อบต. และผู้นำชุมชนอื่นๆ ลุกขึ้นมาจัดการป่าชุมชน พวกเขาไม่ใช่ชุมชนเก่าแก่ดั้งเดิม แต่เกิดจากผู้คนที่อพยพมาจากจังหวัดต่างๆส่วนมากเป็นภาคอีสาน ในยุคที่การให้สัมปทานป่าไม้แล้วก็ส่งเสริมพืชชนิดเช่นไร่มันสำปะหลังตามมาด้วยยางพารา
ความหลากหลายของผู้คนที่รวมตัวการเป็นชุมชนไม่ได้มีรากฐานวัฒนธรรม ร่วมกันนับเป็นสิ่งท้าทาย แต่พวกเขาก็สามารถสร้างความเป็นปึกแผ่นร่วมไม้ร่วมมือบนฐานทรัพยากรร่วมกันและเผชิญปัญหาร่วมกัน จึงเกิดเป็นเครือข่ายป่าชุมชนที่มีความเข้มแข็ง
การถอดบทเรียนครั้งนี้เป็นครั้งที่ 2 เป็นหนึ่งในภารกิจที่ทางเครือข่ายดำเนินการโดยได้รับการสนับสนุนจาก สสส. ซึ่งมีคุณทนงศักดิ์จันทร์ทอง อดีตเจ้าหน้าที่ศูนย์ฝึกอบรมวนศาสตร์ชุมชน ฯ (RECOFTC) และเป็นนักพัฒนาและนักวิชาการที่เกาะติดพื้นที่มาอย่างยาวนานช่วยประสานงานระหว่างเครือข่ายชาวบ้านกับทางภาคีภายนอกเป็นแกนหลัก
ป่าชุมชนของตำบลพวาซึ่งเป็นชุมชนที่มายืนมีความน่าสนใจมากครับ ด้วยความที่ทรัพยากรถูกทำลายตั้งแต่การให้สัมปทานไม้ของรัฐ มาสู่ช่วงการขยายตัวของไร่มันสำปะหลัง ชาวบ้านเห็นว่าจำเป็นที่จะต้องปกป้องรักษาพื้นที่ป่าเอาไว้เพื่อให้เป็นแหล่งอาหารแหล่งสมุนไพรมีธรรมชาติที่ดีคงไว้ในชุมชน
การจัดการป่าร่วมกันทั้งชุมชนเป็นไปไม่ง่ายเพราะมีความหลากหลายสูงพวกเขาจึงเริ่มต้นจากการทำป่าครอบครัวขึ้นมาก่อน ป่าครอบครัวไม่ได้หมายถึงสวนหลังบ้าน แต่เป็นพื้นที่ป่าในแปลงเกษตรของตัวเอง หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า “วนเกษตร” ก็ว่าได้ ผลที่ได้จากป่าครอบครัวไม่ได้มีแค่พืชพันธุ์ธัญญาหารตามธรรมชาติในพื้นที่ทํากิน ชาวบ้านยังได้เรียนรู้ถึงพันธุกรรมท้องถิ่นตามธรรมชาติที่มีคุณค่าอีกหลายอย่างทั้งที่เป็นสมุนไพรมาใช้สอย และอื่นๆ ชาวบ้านเอาพันธุ์ไม้จากป่าส่วนรวมมาปลูกเพาะไว้ในปากครอบครัวใกล้บ้านเพื่อที่เขาจะได้เข้าถึงทรัพยากรความมั่นคงอาหารได้ง่าย และในทางกลับกันเขาก็เอาพันธุ์ไม้ที่บ่มเพาะจากปากครอบครัวกลับไปปลูกที่ป๋าส่วนรวมหรือป่าชุมชน นั่นทำให้ป่าชุมชนมีฐานะเป็นแหล่งอนุบาลพันธุกรรมท้องถิ่นเกิดเป็นภูมิทัศน์ระบบพันธุกรรมท้องถิ่นของชุมชนที่มีป่าครอบครัวและป่าชุมชนเป็นหน่วยย่อยเชื่อมโยงกัน
สำหรับชาวบ้านคนยากจนที่ไม่มีพื้นที่ทำป่าครอบครัว ก็ยังเข้าถึงทรัพยากรในป่าชุมชนหรือเปล่าส่วนร่วมได้ระบบภูมิทัศน์ของชุมชนเบาหวานจึงรับสมาชิกทุกคนในชุมชนทั้งคนที่มีที่ดินและไม่มีที่ดิน
ที่น่าสนใจคือป่าครอบครัวได้สร้างผู้นำที่ลุกขึ้นมาจัดการป่าชุมชนด้วยเพราะเขาได้บ่มเพาะสำนึกและการเรียนรู้การจัดการป่าขึ้นมาแล้ว
ยุทธวิธีที่น่าสนใจในการสร้างการมีส่วนร่วมของชุมชนและจัดการกับปัญหาผลประโยชน์ขัดแย้ง ด้วยการชวนชาวบ้านที่มีพื้นที่ทำกินอยู่ติดขอบเขตป่าให้มาเป็นกรรมการป่าชุมชน แม้ในระยะแรกคนเหล่านี้อาจจะรู้สึกเสียประโยชน์บ้างที่ไม่ได้ขยายพื้นที่ทำกิน แต่การที่ให้เขาได้มีบทบาทเป็นผู้นำที่สร้างความดีงามและประโยชน์เพื่อส่วนรวม ได้รับกสรนับถือจากชุมชน กลับกลายเป็นการทำให้พวกเขาเป็นผู้นำที่แข็งขันในการดูแลป่า
ตอนนี้ป่าชุมชนตำบลพวาอาจจะหนักจริงๆน่าจะเกิน 1,000 ไร่แต่ชาวบ้านเลือกจัดการตามกำลังที่เหมาะสมเขาจึงไปขึ้นทะเบียนกับกรมป่าไม้ของป่าชุมชนเฉพาะ 600 กว่าไร่ และหากในอนาคตมีกำลังที่เข้มแข็งก็อาจจะขยายการจัดการป่าชุมชนเพิ่มขึ้น
ป่าชุมชนของพวกเขาเป็นทั้งแหล่งระบบนิเวศ ผลจากการรักษาป่าที่ผ่านมาทำให้มีความหลากหลายทางชีวภาพสูงขึ้นมีน้ำซึมน้ำซับตลอดปี นอกจากนี้ยังเป็นแหล่งเรียนรู้ธรรมชาติแก่เด็กและเยาวชนเขายังคิดจะพัฒนาป่าชุมชนให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวทางนิเวศแหล่งสมุนไพรเพื่อพัฒนาเศรษฐกิจของท้องถิ่นต่อไปด้วย
แต่ปัญหาที่พวกเขาเผชิญขณะนี้คือป่าครอบครัวไม่ค่อยขยายเพิ่มขึ้น สาเหตุน่าจะมาจากพื้นที่ของพวกเขาไม่มีเอกสารสิทธิ์การตัดไม้ใช้สอย แม้เพื่อยังชีพโดยไม่กระทบต่อระบบนิเวศก็เป็นสิ่งที่ผิดกฎหมาย ส่วนกฎหมายป่าชุมชนที่ออกมาแล้วนั้นจะรับรองสิทธิของเขาหรือไม่ยังเป็นสิ่งที่ชาวบ้านคาดเดาได้ยาก
ปัญหาการไม่มีเอกสารสิทธิ์ขาดความมั่นคงในสิทธิที่ดินและป่าเป็นปัญหาใหญ่ใจกลางทั้งหมดของทุกชุมชน เรื่องนี้ยังเป็นเรื่องที่ชาวบ้าน จัดการได้ยาก เคยมีกรณีการลักลอบตัดไม้ที่โยงใยไปถึงเจ้าหน้าที่รัฐ แต่ชาวบ้านก็ทำอะไร ไม่ได้เพราะเขายังไม่ได้มีสิทธิ์ตามกฎหมาย
ปัญหาใหญ่อันหนึ่งที่เจอก็คือปัญหาช้างป่า ซึ่งเป็นปัญหาร่วมของเครือข่ายป่าชุมชนภาคตะวันออก ช้างป่าขยายประชากรเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วจนล้นเกิน และรุกเข้ามาที่ทำกินของชาวบ้าน รวมทั้งพื้นที่ป่าชุมชนด้วยไม่ใช่ชาวบ้านไปบุกรุกพื้นที่ของช้างอย่างที่คนข้างนอกเข้าใจ
ชาวบ้านหลายแห่งบ่นน้อยใจเจ้าหน้าที่รักและสังคมเสมอ ช้างป่าบุกรุกเข้ามาจนทำให้พืชผลเสียหาย หลายลาย ต้องขาดทุนย่อยยับ ชาวบ้านพยายามหาวิธีอยู่กับช้างให้ได้ แต่ก็ยังไม่มีวิธีที่เหมาะสม เจ้าหน้าที่รัฐก็ไม่ช่วยอะไรเลย หากเกิดกรณี เช่น ช้างถูกฆ่าตาย ก็จะลงข่าวกันครึกโครมกล่าวโทษชาวบ้านอย่างเดียว แต่หากกรณีชาวบ้านถูกช้างฆ่าตาย ถูกทำร้าย หรือทำลายพืชผลเสียหายและสังคมก็เงียบเฉย
ปัญหานี้ชาวบ้านตำบลพวาใช้วิธีการทำพื้นที่ให้เป็นวนเกษตรมีพืชที่หลากหลายและช้างจะมากินหรือทำลายพืชผลบางส่วนก็ยังมีอีกบางส่วนที่เหลืออยู่รอดได้ ไม่น่าเชื่อว่าวนเกษตรก็บรรเทาความเดือดร้อนจากช้างป่าได้ แต่กระนั้นทุกส่วนที่เกี่ยวข้องก็ต้องช่วยกับชาวบ้านหาวิธีจัดการปัญหาช้างให้ยั่งยืน
ป่าชุมชนบ้านหนองม่วงเป็นเจ้าภาพก็มีความน่าสนใจไปอีกแบบครับ พวกเขาเพิ่งเริ่มจัดการป่าชุมชนด้วยการที่เอาพื้นที่ที่รักทวงคืนผืนป่าจากนายทุน มา 60 กว่าไร่ฟื้นฟูเป็นป่าชุมชน
ด้วยการระดมพลังควรทำชุมชนมาช่วยกันในการฟื้นฟูดูแลรักษาป่าไม้ ป่าชุมชนของเขาเพิ่งเริ่มต้น ยังไม่เติบโตเต็มที่ที่พอจะใช้ประโยชน์ได้ แต่พลังความร่วมมือกันทั้งชุมชนแบบนี้หาได้ยากแม้แต่ชุมชนพวาที่ทำป่าชุมชนมาก่อนก็ยังรู้สึกทึ่งในความร่วมมือร่วมมือกันได้ขนาดนี้
อนาคตป่าชุมชนที่ทั้ง 2 ชุมชนอยากเห็นเป็นป่าชุมชนที่มีหลากหลายหน้าที่ทั้งการดูแลรักษาระบบนิเวศการสร้างความมั่นคงอาหารและสุขภาพจากแหล่งอาหารและสมุนไพรในป่าเป็นพื้นที่ทางเศรษฐกิจของท้องถิ่น และเป็นแหล่งเรียนรู้ ทางนิเวศให้แก่คนในชุมชนและคุณภายนอก ซึ่งชุมชนจะต้องมีการทำระบบการจัดการความรู้ให้เข้มแข็งยิ่งขึ้นไป
ปัญหาสุดท้ายที่ชุมชนเผชิญ ก็คือ คนรุ่นใหม่น้อยรายที่สนใจทรัพยากรและวิถีท้องถิ่น เขาจะรักษาป่าชุมชนให้ใครและใครจะมาสืบทอดต่อจริงเป็นการบ้านที่ชุมชนทั้งสองกำลังครุ่นคิดเพื่อให้ประชาชนของผู้เขายังยืนไปถึงคนรู้จักไปให้ได้
Hello, I’m the merit, the manager of the local community institute developed yesterday (4 Nov. 62) I was persuaded to take off the community forest lesson at nong muang, chum district, Wang Chan District, Rayong Province. with another community, the community of tambon district, kaeng tail, cat, province, cuddle chanthaburi, which is not far away. A take off the lesson
All 2 AREAS ARE 1 in the community forest network, ROY 5, Eastern Region, which is the largest community forest network in the central region. There are a community that manages forest to 80 communities.
The Community Community Network here is no developer to work in full time. There are only leaders who are mature, ban leader, bake. And other community leaders are up to manage the community forest. They are not the original old community, but they are born from people who are evacuated from the provinces. Most of them are northeastern in the era that give forest concession and promote the plant type cassava followed by rubber.
The Diversity of people that combines community is not a cultural foundation. It is a challenge, but they can build a joint partnership on the base of resources together and face problems. It is born as a strong community network.
Taking off this lesson for the 2th time is one of the mission that the network conducted by being supported by the sor. With Mr. Firm Monday, the former officer of the community training center (MOA) and a long-lasting scholar and scholar, helping to coordinate between the villagers and the external partners as the main core.
The Community Forest of the district of wa, which is a community that comes to stand, is very interesting. with the resources destroyed since the cuddle-State wooden concession comes to the expansion of the cassava farm, the villagers see that it is necessary to protect the forest area for so. It’s a source of food source. There is a good nature in the community.
Forest management together, the whole community is not easy because there are high diversity, so they start from making family forest up before. The family forest does not mean the backyard, but the forest area in its own agricultural conversion, or called the other “Agriculture” can be said. The result of the family forest is not only a natural plant-based plant in the area. The villagers also learned the local genetics, in which there are many value, as well as herbs, and others. The villagers brought the wood from the common forest. Planted in a family mouth near the house so that he could access the food security resources easily. and vice versa, he took a plant that was not breeds from the family’s mouth back to grow at the public father or community forest. That makes the community forest as a genetic kindergarten source. Local, born in cuddle landscape, local genetic system of community with forest, family and community. The community is a sub-unit.
For the poor people who don’t have a forest area, the family still access the resources in the community forest. It can be involved. The cuddle th landscape of the diabetes community, so i accept all members of the community with land and no land.
Interesting is the forest, the family has created a leader who has risen to manage the community forest because he has no sense and learning forest management.
An interesting strategy to create community engagement and deal with conflict of interest by inviting villagers who have an area to work in the forest to become a community forest committee. Even in the early stages, these people may feel a waste of not expanding the area to cook, but the Let him have a role to be a leader who creates good deeds and benefits for the public. The cuddle community of community community has become a leading leader to take care of the forest.
Now, the community forest may be heavy. It should be more than 1,000 Rai, but the villagers choose to handle the right way. So he goes to register with the forest department of the community forest for only over 600 Rai. and if the future is strong, it may be extended. Manage more community forests
The Forest of their community is a source of ecosystem, the result of the past forest treatment, makes it a higher biodiversity, water absorbing the whole year. It is also a natural learning source for children and youth. He also thinks to develop the community forest as a ecology. Herbal Source to continue developing local economy
But the problem that they face now is the forest, the family rarely expands, the cause should come from their area, there is no document, the wood cutting, living, even for the living, without affecting the ecosystem is illegal. The community law that comes out will guarantee the rights of the He or not, it’s a difficult thing to predict.
The problem of having no documents, lack of stability in land and forest, is a big problem in the heart of all the community. This is also a matter that the villagers are difficult to handle. There used to be a case of smuggling wood to the cuddle-State authorities, but the villagers can’t do anything because they haven’t. Legal rights
One big problem found is a wild elephant problem, which is a joint issue of the Eastern Community Forest Network, the wild elephant expands the population, increasing quickly to overflow, and comes to the cook of the villagers, including the community forest area. Not the villagers invade the area of the elephant as people. Outside understand
Many people always complain about the love and society. The Forest Elephant invaded to make the crops damaged. Many patterns have to be lost. The villagers try to find a way to be with the elephant. But there is no proper way. The Cuddle-State officials won’t help if they are born. In Case the elephant was killed, it will be published on the news. It’s only a matter of time. But if the villagers were killed by elephants or destroyed the crops, and the society was silent.
This problem, the natives of the use the way to make the area to be agriculture. There are various plants and elephants will come to eat or destroy some crops. There are still some remaining. The rest is unbelievable. It’s unbelievable that agriculture can relieve the suffering from wild elephants, but it’s all parts. Related needs to help people find a way to manage elephant problems.
The Community Forest Ban Nong Muang is a host. There is a lot of interesting. They just started to manage the community forest by taking the area that loves to reclaim the forest from the capitalist for over 60 Rai. Restore to the community forest.
With Crowdfunding, it should be a community to help with the restoration of forest forest. His community just started. It hasn’t grown to the fullest enough to take advantage of it. But the power of cooperation in the whole community like this is hard to find. Even the community of the community. Feeling amazing in cooperation. So collaboration.
The future of the community, the 2 Community, the community wants to see as a community forest with a variety of duty, both maintenance, ecosystem, building stability, food and health from the source of food and herbs in the forest as a local economic area, and a ecology to the people. Community and you outside, the community needs to make a stronger management system.
The last problem that community face is a young generation who is interested in resources and local ways. He will save the community forest for anyone, and who will inherit the truth. It is the homework that the two communities are thinking, so that the people of the people will still stand to the acquaintance. Yes.
