ภาสกร จำลองราช
รอมฎอน ปันจอร์

ศูนย์ข่าวอิศรา สมาคมนักข่าวนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทย

“เมาะวามะ” และ “ยาย แหล้ม” ในอริยาบทครื้นเครงน้ำหูน้ำตาไหลเมื่อย้อนความหลัง

“ยายแหล้ม” หรือ นางแฉล้ม คงทน และ “เมาะวามะ” หรือ นางนาวามะ กอแต เติบโตมาด้วยกันที่บ้านควนโนรี ทั้งคู่เป็นเกลอกันมาตั้งแต่เด็ก แม้วันเวลาลุล่วงจนเป็นสาวต่างคนต่างมีครอบครัว จวบจนสูงวัยมาถึงปัจจุบัน แต่ทั้งสองยังคงมิตรภาพไว้ได้อย่างยั่งยืน แม้ว่า “ยายแหล้ม” จะเป็นพุทธศาสนิกชน และ “เมาะวามะ” เป็นมุสลิม แต่ความแตกต่างของศาสนาไม่เป็นอุปสรรคใดๆในสายสัมพันธุ์ของมนุษย์คู่นี้ พอเล่าถึงสมัยเรียนประถมที่ทั้งสองเรียนอยู่ “ใต้ถุนสุเหร่า” เมื่อ 70 ปีก่อน ทั้งคู่ต่างหัวเราะกันจนน้ำหูน้ำตาไหล ทำให้บรรยากาศที่ดูเรียบๆมาตั้งแต่ต้น พลอยคึกครื้นขึ้นมาทันตา

นานกว่า 1 ปีแล้วที่เหตุการณ์ความไม่สงบใน 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ ก่อให้เกิดความร้าวฉานในชุมชน ซึ่งที่บ้านควนโนรีแห่งนี้ก็ได้รับผลกระทบอย่างรุนแรง นอกจากสมาชิกในท้องถิ่น 9 คนเสียชีวิตในเหตุการณ์นองเลือดที่กรือเซะแล้ว ยังมีความรุนแรงเกิดขึ้นประปรายในพื้นที่เป็นระยะๆ ซึ่งทุกคนได้แต่คาดหวังถึงความสุขสงบอย่างคืนวันเก่าๆจะหวนกลับคืนมา แต่ความเป็นจริงเป็นอีกเรื่องหนึ่ง
“ตอนเรียนเราก็ห่อข้าวไปกินด้วยกัน กับข้าวก็พวกปลาเค็ม พวกไข่ บ้านเราติดกัน” ยายแหล้มเป็นคนเล่า ขณะที่เมาะวามะได้แต่หัวเราะและพยักหน้า
“พอพักเที่ยงก็ไปขึ้นลูกค้อ เอามาเคาะกินเนื้อใน แย่งกันก็มี” คราวนี้เสียงหัวเราะดังลั่นกว่ารอบแรก พาผู้คนรอบข้างฮาลั่นครืนใหญ่
“เราก็พยายามให้ลูกหลานได้รู้จักกัน สนิทกันเหมือนพวกเรา” หญิงสูงวัยทั้งสองคนพยายามถ่ายทอดประสบการณ์ความผูกพันเพื่อเชื่อมโยงให้คนรุ่นหลังเอาเป็นตัวอย่าง แม้ตอนแรกพวกแกจะยังกลัวๆกล้าๆและไม่รู้จะเริ่มต้นบอกเล่าอย่างไร แต่พอมีคนเริ่มถอยจุดประกาย ยายแหล้มก็สามารถเล่าเรื่องราวความสนุกในวัยเด็กเมื่อ 60-70 ปีก่อนได้อย่างคล่องแคล่ว สายตาที่แกมองมายังเมาะวามะส่องประกายถึงความผูกพันลึกซึ้ง

ยืนยันฟื้นสันติสุข

“หากเรายังแตกแยกกัน คงเป็นไปได้ยากที่เราจะกลับมาเหมือนเดิม เราต้องลืมเหตุการณ์ร้ายๆในช่วง 2 ปีที่ผ่านมา ควรเริ่มต้นกันใหม่ ถ้ายังตายกันฝ่ายละคน สุดท้ายแทบไม่เหลือใคร เหลือเพียงคนบงการผู้เดียวที่ยืนหัวเราะอยู่บนซากศพ” ผู้อำนวยการโรงเรียน บอกอย่างมุ่งมั่น ซึ่งที่ผ่านมาเขาได้รับคำสั่งย้ายให้ไปอยู่ที่อื่น แต่เพราะความผูกพันที่ดีต่อชาวบ้าน และเสียงตัดพ้อในทำนอง “ทิ้งกันหรือ” ทำให้เขาลุกขึ้นฮึดอีกครั้ง โดยมีพระสงฆ์ โต๊ะอิหม่าม ผู้นำชาวบ้านและสมาชิกเข้าร่วมอย่างเทใจ “ใครเอาด้วยขอให้ยกมือขึ้น” สิ้นเสียง ผู้ร่วมประชุมต่างยกมือ แม้บางคนจะช้าหน่อยเพราะต้องถ่ายทอดจากภาษาไทยเป็นภาษามลายูอีกครั้ง ทั้งยายแหล้มและเมาะวามะก็ไม่พลาด

ยุคสมัยที่ผันเปลี่ยน มิตรภาพจากรุ่นก่อนไม่สามารถถ่ายทอดสู่รุ่นหลังให้แนบแน่นดุจเดียวกันได้ ยิ่งเมื่อเกิดเหตุการณ์ความไม่สงบใน 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ ทำให้ช่องว่างของคนรุ่นหลังยิ่งถ่างออก จนกลายเป็นความหวาดระแวงขึ้นในชุมชน ทั้งๆที่ชาวบ้านส่วนใหญ่ต่างปรารภนาให้ความสุขสงบกลับมาเหมือนเดิม
ขณะที่สีเหลืองของจีวรของเจ้าอาวาสวัดและสีขาวจากเสื้อกูรงของโต๊ะอิหม่ามช่วยกันหล่อหลอมของชุมชนควนโนรีมาให้อยู่กันอย่างสันติสุขมายาวนาน และสามารถบ่มเพาะแก่นแท้ของชีวิตมาหลายช่วงอายุคน เพราะฉะนั้นจึงเกิดคำถามถึงคนรุ่นหลังว่าจะเลือกดำรงวิถีประชากันอย่างไร